Natura 2000

WSPÓŁPRACA NA RZECZ OCHRONY EUROPEJSKIEJ PRZYRODY

Od lat 60. stało się jasne, że stan przyrody w Europie ulega pogorszeniu: gatunki, które kiedyś były powszechne i występowały na wielu terenach, zanikały, a wiele obszarów naturalnych uległo degradacji lub całkowitemu zniszczeniu. Ten niszczący wpływ na przyrodę jest wynikiem postępującej urbanizacji i rozwoju gospodarczego oraz związanych z tym zmian w użytkowaniu gruntów i mórz, a także zanieczyszczenia i budowy infrastruktury.

Nieco ponad 40 lat temu, w odpowiedzi na rosnące zaniepokojenie obywateli, kraje europejskie rozpoczęły współpracę na rzecz ochrony przyrody i zachowania naszego dziedzictwa przyrodniczego. To przedsięwzięcie wymagało zdecydowanych działań, rządzonych jasnymi regułami, których wszyscy mieli przestrzegać. W rezultacie Unia Europejska (UE) wprowadziła specjalne przepisy mające na celu zapewnienie ochrony wszystkich gatunków ptaków oraz najbardziej zagrożonych zwierząt, roślin i siedlisk, z których wiele jest unikatowych w Europie i nie występuje nigdzie indziej na świecie.

JAK UE CHRONI PRZYRODĘ?

Głównymi filarami prawodawstwa UE w zakresie ochrony przyrody, które wszystkie państwa członkowskie UE wprowadziły do systemów prawa krajowego, są dwa dokumenty Unii Europejskiej zwane dyrektywą ptasią (1979) oraz dyrektywą siedliskową (1992), łącznie określane jako dyrektywy UE dotyczące ochrony przyrody.

W obu dokumentach zastosowanie mają podobne i wzajemnie uzupełniające się rozwiązania. Obejmują ochroną:

1. Obszary naturalne, w których występują dzikie gatunki i siedliska. Obszary podlegające ochronie identyfikuje się zgodnie z ustalonymi kryteriami naukowymi. Nazywane są one obszarami Natura 2000 i razem tworzą największą sieć obszarów chronionych na świecie.

2. Określone gatunki zarówno na obszarach Natura 2000, jak i poza nimi.

OBSZARY NATURA 2000 WE WSZYSTKICH MIEJSCACH W UE MOŻNA POZNAWAĆ ZA POMOCĄ À PRZEGLĄDARKI SIECI NATURA 2000

WIĘCEJ INFORMACJI ZAWIERA RAPORT DOTYCZĄCY DYREKTYW UE PTASIEJ I SIEDLISKOWEJ

JAK UE CHRONI PRZYRODĘ?

W obu dokumentach zastosowanie mają podobne i wzajemnie uzupełniające się rozwiązania. Obejmują ochroną:

2. Określone gatunki zarówno na obszarach Natura 2000, jak i poza nimi.

OBSZARY NATURA 2000 WE WSZYSTKICH MIEJSCACH W UE MOŻNA POZNAWAĆ ZA POMOCĄ À PRZEGLĄDARKI SIECI NATURA 2000

WIĘCEJ INFORMACJI ZAWIERA RAPORT DOTYCZĄCY DYREKTYW UE PTASIEJ I SIEDLISKOWEJ

OCHRONA NASZYCH NATURALNYCH OBSZARÓW: SIEĆ NATURA 2000

Sieć Natura 2000 to największa sieć obszarów chronionych na świecie. Liczy około 27 000 miejsc w 27 państwach członkowskich UE i obejmuje obecnie ponad 18 procent obszaru lądowego Unii Europejskiej i około 9 procent jej obszaru morskiego. Sieć ta chroni około 1500 typowych, rzadkich lub zagrożonych gatunków zwierząt i roślin w UE.

Największym obszarem Natura 2000 jest obszar morski Mers Celtiques na atlantyckim wybrzeżu Francji, a Grotta della Lovara, która chroni wiele zagrożonych nietoperzy we włoskich Alpach, jest jednym z najmniejszych. Wśród najrzadszych siedlisk i gatunków chronionych przez sieć znajdują się kaskady tufowe na rzekach krasowych w Alpach Dynarskich, odmieniec jaskiniowy (Proteus anguinus) i hubara saharyjska (Chlamydotis undulata), która występuje tylko na Wyspach Kanaryjskich.

Obszary Natura 2000 we wszystkich miejscach w UE można poznawać za pomocą 🠦 przeglądarki sieci Natura 2000.

Więcej informacji można uzyskać z Barometru Natura 2000, najczęściej zadawanych pytań dotyczących Natura 2000 oraz innych dostępnych danych i map Natura 2000.

OCHRONA NASZYCH NATURALNYCH OBSZARÓW: SIEĆ NATURA 2000

Obszary Natura 2000 we wszystkich miejscach w UE można poznawać za pomocą 🠦 przeglądarki sieci Natura 2000.

Więcej informacji można uzyskać z Barometru Natura 2000, najczęściej zadawanych pytań dotyczących Natura 2000 oraz innych dostępnych danych i map Natura 2000.

OCHRONA DZIKIEJ PRZYRODY POZA OBSZARAMI CHRONIONYMI

Dyrektywy UE dotyczące ochrony przyrody ustanawiają również surowe zasady ochrony gatunków poza obszarami Natura 2000. Wymagają one na przykład wprowadzenia środków, które zapobiegną zakłócaniu gniazdowania ptaków podczas prac leśnych lub przypadkowym połowom chronionych gatunków ryb w ramach połowów komercyjnych.

Dyrektywy zabraniają również zrywania, zbierania, ścinania, wyrywania lub niszczenia chronionych dzikich roślin poza obszarami Natura 2000. Zabronione jest również przetrzymywanie, transport i sprzedaż zwierząt i roślin pochodzących ze środowiska naturalnego.

Sprawdź listę gatunków chronionych na mocy dyrektywy siedliskowej oraz dzikich ptaków chronionych na mocy dyrektywy ptasiej.

OCHRONA DZIKIEJ PRZYRODY POZA OBSZARAMI CHRONIONYMI

Sprawdź listę gatunków chronionych na mocy dyrektywy siedliskowej oraz dzikich ptaków chronionych na mocy dyrektywy ptasiej.

SKĄD ZNAMY STAN ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO UE?

Każdy kraj UE regularnie gromadzi informacje o chronionych gatunkach i siedliskach w celu monitorowania ich stanu. Takie działania są niezbędne, aby zrozumieć, jak radzi sobie dany gatunek lub siedlisko, z jakimi zagrożeniami się boryka oraz jak opracować najlepsze możliwe środki ochrony. Stanowią również podstawę do analizy trendów w statusie chronionych gatunków i siedlisk w całej UE.

Co sześć lat państwa członkowskie UE przekazują te informacje do Europejskiej Agencji Środowiska (EEA). EEA wprowadza je do swoich baz danych (na przykład Europejskiego systemu informacji o przyrodzie (EUNIS)) i publikuje „State of nature in EU” (Stan przyrody w UE) będący raportem technicznym EEA, któremu towarzyszy raport dotyczący polityki Komisji Europejskiej. Z najnowszego raportu opublikowanego w 2020 r. wynika, że status ochrony większości gatunków (63 proc.) i siedlisk (81 proc.) chronionych dyrektywą siedliskową nie jest dobry.

SKĄD ZNAMY STAN ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO UE?

BILANS – SUKCES I NADCHODZĄCE WYZWANIA

Skoordynowane wysiłki na rzecz ochrony dziedzictwa przyrodniczego Europy zaowocowały szeregiem osiągnięć:

W ciągu ostatnich 30 lat obszar przyrody chronionej w UE zwiększył się ponad trzykrotnie.
Ponad połowa gatunków ptaków w UE jest obecnie w stabilnym stanie dzięki ochronie i ukierunkowanym działaniom ochronnym, pomimo znacznego wzrostu gospodarczego w ciągu ostatnich 40 lat.
Poprawia się stan niektórych zagrożonych gatunków, np. rysia iberyjskiego i orłosępa brodatego, które znajdowały się na granicy wyginięcia.
Coraz powszechniejsze są praktyki gospodarowania gruntami, które przynoszą korzyści zarówno przyrodzie, jak i ludziom.
Poszerzyła się wiedza na temat naszej europejskiej różnorodności biologicznej, co doprowadziło do lepszych i skuteczniejszych działań ochronnych.
UE zainwestowała miliardy euro w ochronę natury, na przykład w ramach programu finansowania LIFE, co doprowadziło do jednych z największych sukcesów w dziedzinie ochrony przyrody na świecie.

Pomimo tego postępu czeka nas wiele kolejnych wyzwań. Aby zapewnić warunki rozwoju zarówno ludziom, jak i przyrodzie, musimy skupić się na podstawowych przyczynach utraty różnorodności biologicznej i zmienić sposób, w jaki produkujemy, konsumujemy i sprzedajemy towary, tak aby wspierać przyrodę, a nie ją niszczyć. Europejski Zielony Ład i strategia UE w zakresie różnorodności biologicznej na rok 2030 to ważne kroki w tym kierunku.

BILANS – SUKCES I NADCHODZĄCE WYZWANIA

Skoordynowane wysiłki na rzecz ochrony dziedzictwa przyrodniczego Europy zaowocowały szeregiem osiągnięć:

W ciągu ostatnich 30 lat obszar przyrody chronionej w UE zwiększył się ponad trzykrotnie.
Ponad połowa gatunków ptaków w UE jest obecnie w stabilnym stanie dzięki ochronie i ukierunkowanym działaniom ochronnym, pomimo znacznego wzrostu gospodarczego w ciągu ostatnich 40 lat.
Poprawia się stan niektórych zagrożonych gatunków, np. rysia iberyjskiego i orłosępa brodatego, które znajdowały się na granicy wyginięcia.
Coraz powszechniejsze są praktyki gospodarowania gruntami, które przynoszą korzyści zarówno przyrodzie, jak i ludziom.
Poszerzyła się wiedza na temat naszej europejskiej różnorodności biologicznej, co doprowadziło do lepszych i skuteczniejszych działań ochronnych.
UE zainwestowała miliardy euro w ochronę natury, na przykład w ramach programu finansowania LIFE, co doprowadziło do jednych z największych sukcesów w dziedzinie ochrony przyrody na świecie.