Graslanden

GRASLANDEN

De Europese graslanden variëren van woestijnachtige gebieden in het zuidoosten tot vochtige graslanden en voedselrijke weiden in het noorden en noordwesten. Graslanden behoren tot de meest diverse ecosystemen van Europa. Er kunnen wel 80 verschillende plantensoorten leven per vierkante meter en er is een grote diversiteit aan diersoorten: van kleine insecten, vogels en knaagdieren tot grote planteneters.

Graslanden zijn essentieel voor de landbouw en veeteelt. Ze verschaffen namelijk voedsel voor het vee. Sommige natuurlijke en halfnatuurlijke graslanden spelen bovendien een belangrijke rol bij de opslag van koolstof. De meeste Europese graslanden worden in stand gehouden door begrazing of door te maaien. Veranderingen in de landbouw en het landgebruik hebben er echter toe geleid dat graslanden in een alarmerend tempo verdwijnen, waardoor het een van de meest bedreigde ecosystemen van Europa is geworden.

Graslanden en de daarin levende fauna genieten bescherming onder de EU-natuurrichtlijnen, een juridisch kader dat alle 27 lidstaten van de Europese Unie hebben omgezet in nationale wetgeving.

GRASLANDEN

De Europese graslanden variëren van woestijnachtige gebieden in het zuidoosten tot vochtige graslanden en voedselrijke weiden in het noorden en noordwesten. Graslanden behoren tot de meest diverse ecosystemen van Europa. Er kunnen wel 80 verschillende plantensoorten leven per vierkante meter en er is een grote diversiteit aan diersoorten: van kleine insecten, vogels en knaagdieren tot grote planteneters.

Graslanden zijn essentieel voor de landbouw en veeteelt. Ze verschaffen namelijk voedsel voor het vee. Sommige natuurlijke en halfnatuurlijke graslanden spelen bovendien een belangrijke rol bij de opslag van koolstof. De meeste Europese graslanden worden in stand gehouden door begrazing of door te maaien. Veranderingen in de landbouw en het landgebruik hebben er echter toe geleid dat graslanden in een alarmerend tempo verdwijnen, waardoor het een van de meest bedreigde ecosystemen van Europa is geworden.

Graslanden en de daarin levende fauna genieten bescherming onder de EU-natuurrichtlijnen, een juridisch kader dat alle 27 lidstaten van de Europese Unie hebben omgezet in nationale wetgeving.

GRASLANDHABITATS

Natuurlijke graslanden ontstaan door extreme milieuomstandigheden, waaronder het klimaat, de bodemsoort en de topografie. Dit voorkomt dat andere soorten vegetatie er groeien. Sommige natuurlijke graslanden komen voor op bergtoppen, zoals de alpiene graslanden, of op steile of slechte bodems waar geen andere planten kunnen bloeien.

Halfnatuurlijke graslanden ontstaan daarentegen door menselijke activiteit en worden vervolgens in stand gehouden door regelmatig te maaien of extensieve begrazing. De evolutionaire oorsprong van de Europese laagvlaktegraslanden en de hoge soortendiversiteit is niet helemaal duidelijk. Sommige wetenschappers denken dat dergelijke graslanden ook in de prehistorie voorkwamen onder invloed van grote grazende planteneters en bosbranden, maar anderen weerleggen dit idee.

level_2_slide_1

GRASLANDHABITATS

Natuurlijke graslanden ontstaan door extreme milieuomstandigheden, waaronder het klimaat, de bodemsoort en de topografie. Dit voorkomt dat andere soorten vegetatie er groeien. Sommige natuurlijke graslanden komen voor op bergtoppen, zoals de alpiene graslanden, of op steile of slechte bodems waar geen andere planten kunnen bloeien.

Halfnatuurlijke graslanden ontstaan daarentegen door menselijke activiteit en worden vervolgens in stand gehouden door regelmatig te maaien of extensieve begrazing. De evolutionaire oorsprong van de Europese laagvlaktegraslanden en de hoge soortendiversiteit is niet helemaal duidelijk. Sommige wetenschappers denken dat dergelijke graslanden ook in de prehistorie voorkwamen onder invloed van grote grazende planteneters en bosbranden, maar anderen weerleggen dit idee.

level_2_slide_1

level_3_slide_1

FAUNA IN GRASLANDEN

De EU-natuurrichtlijnen bieden bescherming aan talloze graslandsoorten, waaronder bijna 200 zoogdiersoorten, ongeveer 100 reptielensoorten, 88 vogelsoorten en meer dan 50 soorten geleedpotigen.

Grasland- of steppevogels behoren tot de meest bedreigde vogelsoorten in de EU. Enkele voorbeelden zijn de grote trap (Otis tarda), kleine trap (Tetrax tetrax) en de grauwe kiekendief (Circus pygargus). Deze vogels zijn erg afhankelijk van zeer open landschappen, waardoor ze kwetsbaar zijn voor veranderend landgebruik dat gevolgen heeft voor het plantendek en de insectenpopulaties.

level_3_slide_1

FAUNA IN GRASLANDEN

De EU-natuurrichtlijnen bieden bescherming aan talloze graslandsoorten, waaronder bijna 200 zoogdiersoorten, ongeveer 100 reptielensoorten, 88 vogelsoorten en meer dan 50 soorten geleedpotigen.

Grasland- of steppevogels behoren tot de meest bedreigde vogelsoorten in de EU. Enkele voorbeelden zijn de grote trap (Otis tarda), kleine trap (Tetrax tetrax) en de grauwe kiekendief (Circus pygargus). Deze vogels zijn erg afhankelijk van zeer open landschappen, waardoor ze kwetsbaar zijn voor veranderend landgebruik dat gevolgen heeft voor het plantendek en de insectenpopulaties.

VLINDERS EN ANDERE BESTUIVERS

Graslanden zijn cruciaal voor het overleven van vlinders, bijen en andere bestuivers. Bestuiving is van essentieel belang voor het overleven van vele plantensoorten. 80 procent van de gewassen op de wereld is voor hun voortplanting afhankelijk van bestuiving door dieren. Met andere woorden: zonder bestuivers zou de mensheid niet overleven.

Veel door de EU beschermde vlindersoorten zijn afhankelijk van bepaalde soorten grasland en vertrouwen op specifieke plantensoorten voor het overleven van hun rupsen. De moerasparelmoervlinder (Euphydryas aurinia) is bijvoorbeeld afhankelijk van één enkele waardplant: de blauwe knoop (Succisa pratensis), die alleen voorkomt in extensief begraasde graslanden. Het tijmblauwtje (Maculinea arion) is afhankelijk van tijm of marjolein als waardplanten.

VLINDERS EN ANDERE BESTUIVERS

Graslanden zijn cruciaal voor het overleven van vlinders, bijen en andere bestuivers. Bestuiving is van essentieel belang voor het overleven van vele plantensoorten. 80 procent van de gewassen op de wereld is voor hun voortplanting afhankelijk van bestuiving door dieren. Met andere woorden: zonder bestuivers zou de mensheid niet overleven.

Veel door de EU beschermde vlindersoorten zijn afhankelijk van bepaalde soorten grasland en vertrouwen op specifieke plantensoorten voor het overleven van hun rupsen. De moerasparelmoervlinder (Euphydryas aurinia) is bijvoorbeeld afhankelijk van één enkele waardplant: de blauwe knoop (Succisa pratensis), die alleen voorkomt in extensief begraasde graslanden. Het tijmblauwtje (Maculinea arion) is afhankelijk van tijm of marjolein als waardplanten.

KLEINE ZOOGDIEREN

Graslanden herbergen veel kleine zoogdieren, waaronder muizen, woelmuizen en hamsters. De siesel (Spermophilus citellus) is een van de soorten die bescherming geniet onder de EU-Habitatrichtlijn. Het is een klein zoogdier dat alleen voorkomt in graslanden in Centraal- en Zuidoost-Europa. De natuurlijke leefomgeving van de siesel wordt in tweeën gesplitst door het Karpatengebergte.

level_5_slide_1

KLEINE ZOOGDIEREN

Graslanden herbergen veel kleine zoogdieren, waaronder muizen, woelmuizen en hamsters. De siesel (Spermophilus citellus) is een van de soorten die bescherming geniet onder de EU-Habitatrichtlijn. Het is een klein zoogdier dat alleen voorkomt in graslanden in Centraal- en Zuidoost-Europa. De natuurlijke leefomgeving van de siesel wordt in tweeën gesplitst door het Karpatengebergte.

level_5_slide_1

EU-MAATREGELEN TER BESCHERMING VAN ONZE GRASLANDEN

Naast het belangrijke instandhoudingswerk dat wordt uitgevoerd krachtens de EU-natuurrichtlijnen, zijn er ook diverse andere en recentere initiatieven die de Europese graslanden en de soorten die daarvan afhankelijk zijn, willen beschermen.

Het EU-initiatief inzake bestuivers is het eerste initiatief met betrekking tot wilde bestuivers in de EU. Het bevat strategische doelstellingen en een reeks maatregelen die de EU en haar lidstaten moeten nemen om de achteruitgang van bestuivers in de EU tegen te gaan, en bij te dragen aan wereldwijde inspanningen voor natuurbehoud.

De EU Pollinator Information Hive biedt op een toegankelijke en eenvoudige wijze informatie over de instandhouding van soorten wilde bestuivers in de EU.

The Biodiversity information system for Europe is a partnership between
the European Commission and the European Environment Agency.

Other European Information Systems